2022_GR_00106 - energiecrisis winter 2022-2023 - energiebesparende maatregelen (selectief doven openbare verlichting) - goedkeuring

Het college keurde op 12 september 2022 een eerste reeks maatregelen goed om het energieverbruik van het lokaal bestuur te beperken.

Over de openbare verlichting werd nog geen beslissing genomen omdat de impact nog niet duidelijk was. Fluvius kan drie mogelijkheden aanbieden:
- Fluvius kan binnen eenzelfde zendgebied de branduren van de openbare verlichting eenvoudig aanpassen mits akkoord van alle betrokken gemeenten in het zendgebied. Helaas maakt Mortsel deel uit van een groot zendgebied en geldt de aanpassing van de branduren voor het hele grondgebied. Er is geen eensgezindheid van alle betrokken gemeenten om dit over het hele grondgebied in te voeren (vb stad Antwerpen wil dit maar voor een deel van het grondgebied);
- de laatste generatie LED verlichting (met halve bol bovenop armatuur) kan ook eenvoudig worden aangestuurd maar er zijn slechts weinig van deze armaturen in Mortsel aanwezig op dit moment. Hierdoor is dit scenario evenmin een oplossing om veel energie te besparen;
- de derde mogelijkheid wordt hieronder verder beschreven. 

In samenwerking met Fluvius is het mogelijk om de openbare verlichting in de woonstraten, parken en plantsoenen volledig te doven in een zelf te kiezen tijdsblok (bijvoorbeeld van 23.00 tot 6.00 uur of van 0.00 tot 5.00 uur of …) zoals dit ook in Lint en Kapellen gebeurt. 

In het goedgekeurde klimaatactieplan Mortsel (actie O.D 1.4) wordt bovendien vermeld dat het stadsbestuur een plan zal opmaken om in woonstraten de openbare verlichting volledig te doven tussen 23.00 en 6.00 uur. 

besparingspotentieel
Afhankelijk van de keuze van het tijdsblok en het aantal woonstraten waar de verlichting zal worden gedoofd zijn besparingen tot 30% op het elektriciteitsverbruik van de openbare verlichting mogelijk. Het huidige verbruik voor de openbare verlichting in Mortsel bedraagt 1.000.000 kWh/jaar (dit is het verbruik van 400 gezinnen) en kost de stad 400.000,00 euro per jaar (aan 0,40 euro/kWh). Een besparing van 30% brengt dus al vlug 120.000,00 euro per jaar op.

Om deze maatregel in te voeren is voorafgaand overleg met Fluvius nodig omdat de sturing van de openbare verlichting (OT’s) moet aangepast worden en hiervoor 46,20 euro per OT moet betaald worden. Er zijn 1.403 OT’s in Mortsel wat betekent dat er een investering van 64.819,00 euro nodig is met een terugverdientijd van zeven maanden. Indien er in bepaalde straten geen wijzigingen gebeuren, moeten hier ook geen OT’s worden aangepast en zijn de kosten maar ook de opbrengsten lager. 

Indien het stadsbestuur deze maatregel wil terugdraaien of aanpassen moet terug een gelijkaardige investering gebeuren om alle OT's terug aan te passen. 

De volledige verledding van de openbare verlichting zorgt stapsgewijs voor een vermindering van elektriciteitsverbruik van de openbare verlichting met 40% tegen 2030.
Indien de openbare verlichting dagelijks tussen 0.00 en 5.00 uur gedoofd wordt (d.w.z. tijdens de helft van de totale jaarlijkse brandtijd) zal de totale energiebesparing tussen nu en 2030 oplopen van 30% nu tot 50% in 2030. 

Het doven van de openbare verlichting in de woonstraten zorgt dus vooral in de periode 2023-2025 voor een stevige besparing die daarna afneemt naarmate de verledding verder toeneemt. 

uitvoeringstermijn
Aangezien Fluvius de OT's één voor één moet ombouwen zal het minstens twee maanden duren (30 OT's per dag is haalbaar voor Fluvius) voor deze maatregel in heel Mortsel is uitgerold. Budgettair moet er dus in 2022 geïnvesteerd worden terwijl de financiële opbrengsten pas in de tweede helft van 2023 binnenkomen (na afloop van de terugverdientijd van zeven maanden). 

Het spreekt daarom voor zich dat deze maatregel niet voor één jaar kan genomen worden maar minstens voor de periode tot de volledige openbare verlichting is omgebouwd naar de eenvoudig stuurbare LED-verlichting (huidige planning = 2030). 

waar
Deze maatregel geldt niet op de gewestwegen (Antwerpsestraat, Mechelsesteenweg, Statielei, Liersesteenweg, Vredebaan en Krijgsbaan), de fietsostrades F1 en F10 en op basis van het masterplan openbare verlichting, goedgekeurd door het college van burgemeester en schepenen op 10 oktober 2016, ook niet op volgende gemeentewegen: Boechoutselei, Deurnestraat (tussen Zilverbeeklaan en rondpunt Septestraat), Drabstraat, Edegemsestraat, Groenstraat, Guido Gezellelaan, Heirbaan, Lodewijk Dosfellei (tussen Stadsplein en Fortstraat), Molenlei, Molenstraat (tussen Mechelsesteenweg en Jordaenslei), Roderveldlaan, Wouwstraat (tussen Groenstraat en Boechoutselei).

conclusie
Het doven van de openbare verlichting in de woonstraten dagelijks tussen 0.00 en 5.00 uur levert een besparing van +/- 120.000 euro per jaar op en moet voor een periode van minstens zeven jaar (tot 2030) worden genomen. Na 2030 kan de openbare verlichting veel eenvoudiger aangestuurd worden waardoor wijzigingen van de brandregimes terug vlot kunnen doorgevoerd worden.