De stad engageert zich in de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) 2030 van de Verenigde Naties:
Op 29 september 2020 ondertekende de gemeenteraad het Burgemeestersconvenant 2030. Daarin engageerde Mortsel zich tegen 2030 40% minder CO2 uit te stoten.
Op 28 september 2021 ondertekende de gemeenteraad het Lokaal Energie- en Klimaatpact van de Vlaamse overheid. Daarin zijn doelstellingen opgenomen voor vier klimaatwerven:
Op 27 september 2022 keurde de gemeenteraad het klimaatactieplan 2030 en het hemelwater- en droogteplan van Mortsel goed.
Bij operationele doelstelling 2.2. “we werken actief aan ontharding” is de volgende sleutelactie opgenomen in het klimaatactieplan: Herzien subsidiereglement water - We streven naar een gebruiksvriendelijk en efficiënt premiesysteem. We evalueren het bestaand subsidiereglement water besparen en passen deze aan.
Bij operationele doelstelling 3.1. “we verhogen de renovatiesnelheid zodat tegen 2050 alle woningen een energielabel A bezitten (<100 kWh/m²)” is de volgende sleutelactie opgenomen in het klimaatactieplan: Herzien subsidiereglement energie - We streven naar een gebruiksvriendelijk en efficiënt premiesysteem. We evalueren het bestaand subsidiereglement energiebesparende maatregelen en passen deze aan.
In het hemelwater- en droogteplan is als actie opgenomen: het onderzoeken van een premie voor het ontharden van vergunde verhardingen.
Mortsel heeft reeds een subsidiereglement voor duurzaam omgaan met water en een subsidiereglement voor rationeel energiegebruik. Beiden omvatten twee belangrijke aspecten van het klimaatbeleid: klimaatadaptatie, of het weerbaar maken van Mortsel tegen de huidige en toekomstige effecten van klimaatverandering, en klimaatmitigatie, het beperken van de klimaatverandering door het verlagen van de uitstoot van broeikasgassen.
Klimaatmaatregelen bevinden zich niet strikt in één van deze twee hokjes. Een groendak bevat planten die een bijdrage leveren aan de biodiversiteit, buffert het hemelwater zodat de riolering minder belast wordt en heeft een verkoelend effect zodat het stedelijk hitte-eilandeffect mindert, zonnepanelen efficiënter worden en minder energieverbruik door airco’s noodzakelijk is.
Er wordt voorgesteld om deze subsidiereglementen samen te voegen tot één subsidiereglement klimaatmaatregelen. Er worden ook wijzigingen van de premies voorgesteld, waaronder een nieuwe premie ontharding en vergroening.
Wijzigingen energie
De premies voor rationeel energiegebruik (kortweg energiepremies) wijzigen als volgt:
Op 1 oktober 2022 is Mijn VerbouwPremie gelanceerd. Mijn VerbouwPremie vervangt de vroegere aparte renovatiepremie van Wonen Vlaanderen en de energiepremies van Fluvius. Mijn VerbouwPremie heeft een andere werkwijze dan de energiepremie van Fluvius. De hoogte van de premie is afhankelijk van het type aanvrager en, in bepaalde gevallen, de inkomensklasse. Bij Mijn VerbouwPremie wordt de premie berekend op basis van een percentage van de totaalfactuur (met een maximumbedrag). Deze werking wordt doorgetrokken voor de energiepremies van Mortsel. Het percentage voor de middelste inkomenscategorie (25%) wordt als basis genomen.
Om het beperkt budget zo effectief mogelijk te besteden, wordt voorgesteld om de Mortselse energiepremies voor de hoogste inkomenscategorie af te schaffen. De inkomensgrenzen zijn van die aard dat de gezinnen die de premie het meest nodig hebben, nog steeds die extra ondersteuning krijgen.
De bonus voor beschermde afnemers wordt afgeschaft. De gegevens van beschermde afnemers worden niet meer gedeeld, zodat dit niet langer automatisch kan worden toegekend. Dit wordt ondervangen door het plafond voor de laagste inkomens op hetzelfde niveau te plaatsen, er is een grote overlap tussen die twee groepen. Er is gekozen om het percentage voor laagste inkomens van Mijn VerbouwPremie (35%) niet over te nemen, maar de verhoogde plafonds te behouden.
De voorwaarden van de premies worden geharmoniseerd met de voorwaarden voor Mijn VerbouwPremie, zodat de premies automatisch op basis van de lijsten van Mijn VerbouwPremie kunnen worden uitgekeerd. Dit verlaagt aanzienlijk de administratieve last voor het bestuur (er hoeft dan niet gewerkt worden met aparte aanvraagformulieren) en de burger (die slechts éénmalig een aanvraag hoeft in te dienen in het digitaal loket van de Vlaamse overheid).
Voor Mortsel kan de premie enkel gevraagd worden voor woongebouwen (woningen, appartementen en dergelijke); niet-woongebouwen en gelegenheden en eenheden met een andere (hoofd)functie dan wonen zijn uitgesloten. Dit blijft behouden.
Voor Mortsel is de huidige premie enkel als de eigenaar van de woning of het appartement en de aanvrager van de subsidie geen rechtspersoon zijn. De premie wordt uitgebreid naar SVK-verhuurders, huurders en VME’s. Andere rechtspersonen blijven uitgesloten. De premie is voor de eenvoud en leesbaarheid dezelfde als voor de middelste inkomenscategorie.
De Mortselse energiepremies werken met een aantal uitzonderingen waarvoor een hogere premie werd uitgekeerd (nagroeibare materialen, CO2-gebaseerde warmtepompen en dergelijke). Dit is informatie die niet wordt meegegeven via de lijsten, zodat een aparte aanvraag noodzakelijk is om hiervan gebruik te maken. Dit heeft een administratieve last voor zowel het bestuur als de burger, die hiervoor een dubbele aanvraag moet indienen. Deze worden dan ook afgeschaft.
Er wordt voorgesteld de premie dakisolatie volledig te schrappen. De meeste aanvragen voldeden niet aan de voorwaarden. Het (beperkt) vrijgekomen budget kan verschoven worden naar de andere premies.
Wijzigingen water
De premies voor duurzaam omgaan met water (kortweg waterpremies) wijzigen als volgt:
Op 10 februari 2023 is de Hemelwaterverordening van 2023 goedgekeurd. Deze gaat in op 5 oktober 2023. De voorwaarden van de waterpremies worden aangepast aan de bouwcode en de Hemelwaterverordening van 2023.
Bij de waterpremies beschikt Mortsel niet over de inkomenscategorieën waartoe begunstigden behoren, noch is er toegang tot de verschillende databanken van andere overheden. Het inkomensafhankelijk maken van de premie zou tot bijkomende administratieve lasten leiden voor aanvragers en het bestuur, zodat de waterpremies voor alle inkomens behouden blijven.
Voor Mortsel kan de premie enkel gevraagd worden voor woongebouwen (woningen, appartementen en dergelijke); niet-woongebouwen en gelegenheden en eenheden met een andere (hoofd)functie dan wonen zijn uitgesloten. Dit blijft behouden (met uitzondering van de premie ontharding en vergroening).
Voor Mortsel zijn de huidige waterpremies enkel als de eigenaar van het gebouw en de aanvrager van de subsidie geen rechtspersoon zijn. De premie wordt uitgebreid naar SVK-verhuurders, huurders en VME’s. Andere rechtspersonen blijven uitgesloten (met uitzondering van de premie ontharding en vergroening).
Het premiebedrag voor groendaken wordt verhoogd van 4 euro per m² dakoppervlakte naar 15 euro per m², met een maximum van 1.500 euro.
De premie gescheiden riolering wordt afgeschaft. Enkel de riolering gescheiden aanleggen heeft een eerder beperkte impact. In plaats daarvan wordt deze geïncorporeerd als bonus bij de andere waterpremies. Deze bonus is enkel voor woongebouwen.
Om infiltratie te bevorderen, wordt een nieuwe bonus infiltratievoorziening ingevoerd. Deze volgt de nieuwe gewestelijke Hemelwaterverordening van 2023. Er wordt geen aparte premie infiltratievoorziening ingevoerd, de aanleg van een groendak of de plaatsing van een hemelwaterput is vereist.
Er wordt een nieuwe premie voor ontharding en vergroening geïntroduceerd. Deze premie stimuleert burgers om verhardingen en overdekte constructies af te breken en te slopen en vervolgens te vergroenen. Dit is bevorderlijk voor het klimaat en de waterhuishouding. Verharde oppervlakten houden meer warmte vast dan groene oppervlakten, ontharden en vergroenen doet het stedelijk hitte-eilandeffect dalen. Hemelwater dat op groene oppervlakten valt, wordt geïnfiltreerd in plaats van afgevoerd naar de riolering, zodat de riolering wordt ontlast, de overstromingskans vermindert, het grondwater wordt bijgevuld en verdroging wordt tegen gegaan.
De premie is enkel voor vergunde of geregulariseerde verhardingen en overdekte constructies, het afbreken van illegale of onvergunde verhardingen of overdekte constructies wordt niet beloond. Deze premie is voor alle gebouwen en percelen, met een maximum van 1.000 euro. Voor woongebouwen is de minimale ontharding 10 m², voor niet-woongebouwen is dit minimaal 40 m².
Wijzigingen aanvraagprocedure
Er wordt een samenwerkingsovereenkomst aangegaan met Wonen Vlaanderen om de gegevens van Mijn VerbouwPremie te delen met Mortsel. Op die wijze hoeven burgers slechts éénmaal een aanvraag in te dienen om Mijn VerbouwPremie en de Mortselse premie te ontvangen. Voor de zichtbaarheid van de Mortselse premie wordt bij elke toekenning een e-mail verstuurd naar de aanvrager.
De mogelijkheid voor een papieren aanvraag of een aanvraag via e-mail wordt afgeschaft. Aanvragers worden verwezen naar het digitaal aanvraagformulier op de website. Hiervoor is geen eID vereist, zodat dit laagdrempelig blijft. Mochten aanvragers niet digitaal onderlegd zijn, kan een afspraak worden gemaakt bij het loket Ruimte om met hulp van een medewerker het aanvraagformulier in te vullen en in te dienen.
Het Decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid, gecoördineerd op 15 juni 2018 (“het Waterwetboek”), en latere wijzigingen.
Het Decreet houdende algemene bepalingen betreffende het energiebeleid ("het Energiedecreet") van 8 mei 2009, en latere wijzigingen.
Het Besluit van de Vlaamse Regering houdende algemene bepalingen over het energiebeleid ( "het Energiebesluit”) van 19 november 2010, en latere wijzigingen.
Het Besluit van de Vlaamse Regering van 10 februari 2023 tot:
- vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwater;
- wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 16 juli 2010 tot bepaling van stedenbouwkundige handelingen waarvoor geen omgevingsvergunning nodig is;
- opheffing van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 juli 2013 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (“de Hemelwaterverordening van 2023”).
Het Besluit van de Vlaamse Regering van 4 februari 2022 tot:
- oprichting van een uniek loket voor de aanvraag en behandeling van bepaalde woon- en energiepremies;
- wijziging van het Energiebesluit van 19 november 2010;
- wijziging van het Besluit Vlaamse Codex Wonen van 2021 (“het besluit uniek loket Mijn VerbouwPremie”).
Gemeenteraadsbesluit van 27 september 2022 waarbij goedkeuring werd gehecht aan het klimaatactieplan 2030 Mortsel.
Gemeenteraadsbesluit van 27 september 2022 waarbij goedkeuring werd gehecht aan het hemelwater- en droogteplan Mortsel.
Gemeenteraadsbesluit van 28 september 2021 waarbij goedkeuring werd gehecht aan de ondertekening van het Lokaal Energie- en Klimaatpact.
Gemeenteraadsbesluit van 29 september 2020 waarbij goedkeuring werd gehecht aan de ondertekening van het Burgemeestersconvenant 2030.
Gemeenteraadsbesluit van 26 november 2019 waarbij goedkeuring werd gehecht aan het subsidiereglement rationeel energiegebruik.
Gemeenteraadsbesluit van 24 september 2013 waarbij goedkeuring werd gehecht aan het gewijzigd subsidiereglement duurzaam omgaan met water.
De milieuraad van Mortsel werd om advies gevraagd. Op de milieuraad van 20 april 2023 werd het subsidiereglement klimaatmaatregelen behandeld. Het advies is gunstig, mits een aantal opmerkingen. Deze opmerkingen werden geïntegreerd:
- Er werd een definitie van "goed" opgenomen waarop de premies betrekken. Het goed is in de eerste plaats het kadastraal perceel, secundair het adres (bij meerdere adressen per kadastraal perceel) en bij gebrek aan een kadastraal nummer of adres, de grond, waarop de te betoelagen werken betrekking op hebben. Er kan standaard per premietype slechts één premie per goed worden uitgekeerd. In het geval van de isolatiepremie, de premie groendak en de premie ontharding en vergroening mogen er meerdere premies aangevraagd worden tot het premieplafond.
- De in aanmerking komende begunstigden worden beperkt tot natuurlijke personen van de volgende doelgroepen: eigenaar-bewoners, SVK-verhuurder, huurders (incl. niet-eigenaar bewoners) en andere (enkel eigenaar-niet-bewoners). Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de bezorgdheden van de milieuraad met betrekking tot vennootschapsconstructies. De bestemmeling van de facturen moet de begunstigde, of de gehuwde of wettelijk samenwonende natuurlijke persoon van de begunstigde, zijn. Voor ontharding en vergroening werd in dat kader de minimale oppervlakte voor ontharding en vergroening opgetrokken tot 40 m² voor niet-woongebouwen.
- De voorwaarden voor FLL-keuring van het substraat en het gebruiken van niet-chemisch materiaal is verwijderd.
De gemeenteraad heft het subsidiereglement rationeel energiegebruik van 26 november 2019 met ingang van 1 juli 2023 op.
De gemeenteraad heft het subsidiereglement duurzaam omgaan met water van 24 september 2013 met ingang van 1 juli 2023 op.
De gemeenteraad keurt met ingang van 1 juli 2023 het subsidiereglement klimaatmaatregelen goed, zoals gevoegd als bijlage bij dit besluit.